Live-audiodescriptie bij filmvoorstellingen
Heel af en toe gebeurt het dat een filmvoorstelling live-audiodescriptie krijgt in plaats van een vooraf opgenomen audiobeschrijving. In dit artikel bespreek ik het verschil tussen live- en vooraf opgenomen audiodescriptie (AD). Ook leg ik uit wanneer welke vorm het interessantst is en bespreek ik twee filmvoorstellingen die live-audiodescriptie kregen – en waarom.
Live- vs. vooraf opgenomen audiodescriptie: wat is het verschil?
Om te beginnen: bij live-audiodescriptie is de audiobeschrijver aanwezig tijdens een evenement en geeft hij of zij rechtstreeks commentaar. Zo’n evenement kan een theatervoorstelling zijn, maar ook een muziekfestival, processie of een filmvoorstelling. De vertelstem die de blinden en slechtzienden horen tijdens het evenement is die van de beschrijver.
Meestal krijg je bij een film vooraf opgenomen audiodescriptie te horen. Daarvoor stelt de audiobeschrijver eerst een nauwkeurig getimed script op. Vervolgens worden de beschrijvingen opgenomen in een geluidsstudio. Tot slot worden de opnames precies tussen de dialogen en achtergrondgeluiden van het oorspronkelijke programma gemonteerd. De stem die je hoort, is niet per se die van de beschrijver – meestal niet, zelfs.
Waarom zou je een film live beschrijven?
Er zijn gevallen waar een live-audiodescriptie bij een film de beste keuze is. Als het om één of slechts enkele voorstellingen gaat, komt live-audiodescriptie voordeliger uit dan een vooraf opgenomen audiobeschrijving. De audiobeschrijver komt immers zelf naar de voorstelling en leest zijn/haar eigen tekst. Studio-opnames, montage achteraf en plaatsing van de audiotrack in een app zijn niet nodig.
Zodra het om méér voorstellingen gaat en/of de film wordt uitgezonden op tv, wordt een vooraf opgenomen audiodescriptie algauw voordeliger. De prijs voor het script blijft min of meer hetzelfde, maar de extra kosten voor de studio, inlezer, montage enz. zijn dan snel terugverdiend. Om die reden raad ik klanten meestal aan om de audiodescriptie vooraf te laten inlezen. Het is wat duurder op het moment zelf, maar op termijn haal je die kosten er vaak wel uit.
Enkele voorbeelden van live-audiodescriptie bij een filmvoorstelling
De eerste keer dat wij een film live beschreven, was in mei 2015. De aanleiding was een bezoek aan de tentoonstelling ‘Limburg 1914-1918 Kleine verhalen in een Groote Oorlog’ in Domein Bokrijk, dat werd georganiseerd voor een groep blinde en slechtziende bezoekers.
Het bezoek bestond uit twee delen. Eerst was er een vertoning van een tentoonstellingsfilm, die geprojecteerd werd in een imposante ‘black box’. De film duurde ongeveer 35 minuten en werd volledig live beschreven en ingeleid door audiobeschrijfster Susanne Verberk van Nevero.
Daarna volgde er een wandeling langs 44 betonnen helmen. Het ontwerp van de helmen was gebaseerd op de Duitse Stahlhelmen uit de oorlog. Elke helm vertegenwoordigde één Limburgse gemeente. Ook de rondleiding langs de helmen kreeg live audiodescriptie.
Het ging dus om een eenmalig evenement, waarbij een korte filmvoorstelling werd gecombineerd met een wandeling. Live-audiodescriptie was dus de beste keuze.
In april 2016 mochten we voor de tweede keer live een film beschrijven. Het ging om de Tunesische film As I Open My Eyes die vertoond werd tijdens het MOOOV filmfestival in Roeselare. Wat deze live-audiodescriptie extra uitdagend maakte, was dat het om een anderstalige film ging. Dat betekende dat ook alle dialogen live vertaald werden!
Praktisch
Zo’n twee uur voor de voorstelling van start ging, waren Pascal en Susanne al ter plaatse om de planning en een aantal praktische zaken nog eens door te nemen met de mensen van de organisatie. Daarna was het tijd voor de technische tests.
Bij een live-audiodescriptie is het erg belangrijk dat de beschrijver een goede plek krijgt met zicht op het evenement (in dit geval dus het filmscherm), maar dat we tegelijkertijd de rest van het publiek niet te veel storen. Daarnaast moesten we er natuurlijk voor zorgen dat de gebruikers de beschrijvingen goed konden horen, dus testten we onder andere uit of de microfoon niet te veel van het filmgeluid oppikte (wat gelukkig niet het geval was) en of de ontvangst van de koptelefoons die we zouden uitdelen overal voldeed.
Toen dat erop zat, namen we nog een laatste keer het verloop van die avond door. Intussen waren de eerste blinde en slechtziende filmliefhebbers al gearriveerd. Nadat we met hen de werking van de ontvangers en koptelefoons hadden doorgenomen, was het tijd voor een korte inleiding bij het evenement en de beschrijvingen. Dat was meteen de ideale manier om te testen of de apparatuur bij iedereen goed werkte. Daarna kon de zaal open voor de rest van het publiek. Toen iedereen z’n plaatsje had gevonden, was er eerst een algemene introductie van de film door de voorzitter van de jeugdfilmclub van Roeselare. Vervolgens vertelde Ria Decoopman van Symfoon iets over het belang van audiodescriptie (AD) bij anderstalige films en tot slot mocht Susanne nog iets vertellen over wat we precies kwamen doen.
Enthousiaste reacties achteraf
Na afloop van de film werd er nagepraat bij een drankje. Uiteraard waren we heel benieuwd hoe de AD-gebruikers de film ervaren hadden. De reacties waren erg positief, zowel van de blinde/slechtziende bezoekers als van de zienden die hadden meegeluisterd.
De vraag die het meest gesteld werd was of het niet heel veel tijd kost om zo’n filmvertelling voor te bereiden. Op die vraag kon ik alleen maar bevestigend antwoorden. In totaal ben ik meer dan 35 uur bezig geweest om deze filmvoorstelling uit te werken. Maar het was het zeker waard!
Je kunt je afvragen of een vooraf opgenomen audiodescriptie niet interessanter was in dit geval. Uiteindelijk werd de film nog op verschillende andere locaties vertoond tijdens het festival. Alleen zouden we niet alleen de audiodescriptie op zich moeten inspreken in de studio, maar ook alle anderstalige dialogen. En dat zou betekenen dat er extra stemmen moesten worden ingezet én dat er veel meer montagewerk bij kwam kijken. Vandaar dat ook hier werd gekozen voor live-audiodescriptie bij een filmvoorstelling.
